Eyrbyggja saga

Proverbs and proverbial materials in Eyrbyggja saga.

Editions used.   Eyrbyggja saga. Brands þáttr örva. Eiríks saga rauða. Grœnlendinga saga. Grœnlendinga þáttr. Einar Ól. Sveinsson og Matthías Þórðarson gáfu út. Íslenzk fornrit IV. Reykjavík, 1935.
Others.
Translations used.   The Saga of the People of Eyri, tr. Judy Quinn, The Complete Sagas of Icelanders, ed. Viðar Hreinsson. Reykjavík, 1997. 5 vols. Vol. V, pp. 131-218.
Others.

Editorial comment.   The text contains a little over 39, 500 words.

ÍF IV.   10. 17. Þorðr hafði þat upphaf gørðarinnar, at hann kallar, at sá skal hafa happ, er hlotit hefir;³ kvað þar engi víg bœta skulu, þau er orðit höfðu á Þórsnesi, eða áverka, en völlin kallar hann spilltan af heiptarblóði, er niðr hafði komit, . . .     ³Sbr. Morkinskinnu (útg. Ungers, bls. 88): “skyldi þar leggjask hernaðr, sem hafizk hafði, en sá happ hafa, er hlotit hafði”.
CSI V.   10. Thord arbitrates between the Kjalleklings and the men of Thorsnes:
137. Thord began the settlement by stating that the gains of each side should be preserved: he declared that no compensation should be paid for the killings or bloody wounds which had been caused at Thorsnes and he argued that since the ground had been defiled by blood spilt in rage, the earth could no longer be considered more sacred there than anywhere else.
PC 10. 36. The first of Thord’s decisions was that each side should keep the advantage gained.
ASB 6.   10. 24. 5.  2.3. sá skal – hefir, offenbar eine sprichwörtliche redensart, was auch die alliteration zu bestätigen scheint: “jeder so den vorteil behalten, den er erlangt hat”, d. h. jeder soll empfangen, was er verdiente.
FJ Proverb word 163. Page 92. happ – sá skal hafa happ er hlotit hefr Eyrb 11. ‘Den skal beholde det vundne som har fået det’ (?: enhver skal beholde hvad han har fået), er måske ikke egl. ordsprog men en juridisk termin.
Gering 8. happ (nr. 163). – Das nur aus Eyrb. (c. 10, 5) citierte sprichwort: sá skal hafa happ er hlotit hefir steht auch Heimskr. 3, 178²: skyldi . . . sá hafa happ er hlotit hafði. Vgl. ferner Ól. s. helga c. 60 (Fms. 4, 110¹³):konungr segir, at þat skyldi þá hverr hafa sem fengit hafði, u. ebda c. 169 (5, 14²²): munu nú hafa hvárir sem fengit hafa.
FJ 65. happ Sá skal hafa happ er hlotið hefur (Eyrb. 11).
ÍM 131. HAPP Sá skal hafa happ er hlotið hefur. Eyrb. 10. kap.
TPMA 4.   488. GEWINN/gain/profit  10. Gewinnen und festhalten (sparen) 10.1. Man halte das Gewonnene fest und spare 10.1.1. Allg.  Nord. 269 Sá skal hafa happ er hlotit hefir Jeder soll den Vorteil behalten, den er erlangt har EYRBYGGJA SAGA 10, 5 (=JÓNSSON, ARKIV 163. JÓNSSON 65). → HALTEN 6 – 7a, 10, 12, 16, 21, 24, 34, 36, SPAREN 8, 13, VERLIEREN 138. Vgl. EIGEN 5.2.2., GUT (Subst.) 5.2., HALTEN 1.1., HÜTEN 1.

ÍF IV.   13. 24. Snorri lét sér fátt finnask um þessi tíðendi, en Þórdís segir, at þá var vel fagnat,– “ef grautr er gefinn Gíslabana.” Börkr svarar: “Eigi hlutumk ek til málsverða.”
CSI V.   13. Thordis, on the quality of food appropriate for her brother Gisli’s killer, Eyjolf:
140. Snorri appeared indifferent but Thordis said that it would be a good enough welcome– “if gruel is given to Gisli’s killer”. “It’s not for me to decide on the food,” replied Bork.
PC 13. 42. “It wasn’t food I had in mind,” said Bork.
ASB 6.   13. 35. 8. 8. grautr, ein mehlbrei, der mit wasser oder auch mit milch oder molken eingerührt ward (Weinh. s. 150). Die äusserung der Þórdís beweist, dass diese speise, obwohl sie sehr häufig genossen ward, nicht besonders geschazt wurde.
Ed. note. See Gísla saga, ÍF VI.   36. 116. “Grát mun ek Gísla, bróður minn,” segir Þórdís; “en mun eigi vel fagnat Gíslabana, ef grautr er görr ok gefinn?”

15. ASB 15. 39. hann var vitr maðr ok forspár um marga hluti; langrækr ok heiptúðigr; heilráðr vinum sínum, en óvinir hans þóttuz heldr kulða af kenna ráðum hans. 

ÍF. IV.  15.      

IV.   16. 28-9. . . . ok er mjök leið á kveldit, mælti Geirríðr við Gunnlaug: “Þat vilda ek, at þú fœrir eigi heim í kveld, því at margir eru marlíðendr;³ eru (29) ok opt flögð í fögru skinni, en mér lízk nú eigi sem hamingjusamligast á þik.”     ³Marlíðendr eru þeir, sem líða yfir mar: sjóinn, sbr. Vafþrúðnismál, 48. vísu: hverjar ro þær meyjar,/es líða mar yfir,/fróðgeðjaðar fara. Er í því kvæði átt við hamingjur, góðar verur, sem skapa mönnum forlög. Aftur er hér í sögunni átt við illar vættir, einkum fjölkynngisfólk.
CSI V.   16. Geirrid to Gunnlaug, attempting to dissuade him from returning home that night because many sea-spirits are about:
142. Late in the evening, Geirrid said to Gunnlaug, “I don’t want you to go home tonight, because it’s a night of much spirit-movement and many a witch wears a fair face. You don’t strike me as a lucky-looking man right now.”
ASB 6.   16. 41. 1. 18. margir – marlíðendr, allit. sprichwort; die marl. sind personen, die vermöge ihrer zauberkunst über das meer zu schweben im stande sind, vgl. Vafþr. 48: hverjar ´ro þær meyjar es líþamar yfer.
FJ Proverb word 275. Page 172. marlíðandi – margir eru marlíðendr Eyrb 18 (Ger 41). ‘Det er mange slags folk, der sejler over havet’. Ordet marlíðendr betegner sikkert søfarerere, men ikke væsner der svæver om i luften over havet; jfr ags. sælíðend; jfr også líðandi i bjóða líðöndum löð og folklíðandi Fáfn 41.
ÍM 223. MARLÍÐANDI Margir eru marlíðendur. Eyrb. 16. kap. marlíðendur: illar vættir eða fjölkynngismenn, er líða yfir sjóinn.

ÍF IV.   16. 28-9. “Þat vilda ek, at þú fœrir eigi heim í kveld, því at margir eru marlíðendr; eru ok opt flögð í fögru skinni, en mér lízk nú eigi sem hamingjusamligast á þik.”
CSI V.   16. Geirrid to Gunnlaug, attempting to dissuade him from returning home that night because many sea-spirits are about:
142. Late in the evening, Geirrid said to Gunnlaug, “I don’t want you to go home tonight, because it’s a night of much spirit-movement and many a witch wears a fair face. You don’t strike me as a lucky-looking man right now.”
ASB 6.   16. 41. 1. 18.19. eru opt flögð í fögru skinni, alliterierendes sprichwort (ursprüngl. wol ein vísufjörðungr im fornyrðislag), das auch sonst begegnet, z.b. Mírmans saga c. 1 (Riddara sögur s. 140 v. 1.).
FJ Proverb word 111. Page 84. flagð – opt er flagð í fögru skinni Eyrb 81 (Ger 41) Mírm 140. ‘Ofte er der en trold (troldkvinde) i fager hud’ (legeme). Også hos GJ med var.: fox í fögrum ham. I daglig tale siges vist i reglen undir.
FJ 45. flagð Oft er flagð (fox GJ) í fögru skinni (Eyrb. 81 og ö.) (fögrum ham GJ).
ÍM 87. FLAGÐ Oft eru flögð í fögru skinni. Eyrb. 16 kap. o.v. flagð = tröllkona, skass. Flögðin sjást í fögru skinni. 1096.
TPMA 5.   460.  HAUT/peau/skin  5. Die Haut und das Innere 5.1. Die schöne (glänzende, weisse) Haut entspricht nicht dem, was darunter liegt  Nord. 18.19. Eru ok opt flögð í fögru skinni Und oft sind hexen unter schöner Haut (verborgen) EYRBYGGJA SAGA 16, 1. MÍRMANS SAGA 140, 4 Var.

ÍF IV.   18. 34. Spá-Gils svarar: “Segðu svá Þorbirni, sem ek mæli, at ek hygg, at hross hans muni eigi langt gengin ór högum þeira, en vant er á menn at kveða, ok er betra at missa síns en stór vandræði hljótisk af.”
CSI V.   18. Odd Katlason asks Seer-Gils about the disappearance of Thorbjorn’s horses:
145. “Tell Thorbjorn exactly what I am telling you,” Seer-Gils answered, “that I believe his horses have not strayed far from their usual pasture. But it is difficult to name the men and it is better to carry one’s loss than to end up in serious trouble.”
ASB 6.   18. 50. 6.  7.8. en stór – af, “als dass grosse unannehmlichkeiten daraus erwachsen”. Dass die infinitivische construction in die conjunctivische übergeht, ist eine leichte anakolouthie.
Ed. note. For conceptual link see Laxdæla saga: ÍF V.   46. 143. “Enn vilda ek sem fyrr, at þú létir vera ok hjá þér líða þetta vandræði; mun ek leita eptir þessu í hljóði; því at þar til vilda ek allt vinna, at ykkr Bolla skilði eigi á; er um heilt bezt at binda, frændi,” segir hann.

ÍF IV.   18. 36-7. “Djarfliga barðisk hann,” segir Þorbjörn, “en margir verða vaskir í einangrinum,¹ þó at lítt sé vaskir þess í milli.”     ¹einangr: eiginl. þrengsli, aðhald; hér klípa, þraut, hætta; sbr. öngþveiti.
CSI V.   18. Thorbjorn and his men talk about the fight at Mavahlid, their conversation overheard by Thorarin:
146. “He fought boldly,” said Thorbjorn, “but many a man becomes brave in dire straits, though they’re not at all brave the rest of the time.”
ASB 6.   18. 53. 17.
Gering 17. einangr. – 22. margir verða vaskir í einangrinum: Eyrb. c. 18, 17.
ÍM 66. EINANGUR Margir verða vaskir í einangrinum. G. Margur verður í einangrinum vaskur. Sbl einangur: klípa, þraut, hætta.
TPMA 9.   14. NOT/besoin/need  1. Wesen, Wirkung und Bedeutung von Not 1.9. Not macht mutig und dreist 1.9.1. Not verleiht Mut und Kühnheit¹²  Nord. 183 Margir verða vaskir í eingangrinum Manche werden tapfer in der Not EYRBYGGJA SAGA 18, 17 (=GERING 22. JÓNSSON 34). Vgl. HUNGER 4.3.     ¹²Vgl. WHITING N 44.

ÍF IV.   18. 37. “Var þat satt?” segir Þorbjörn. “Satt sem dagr,” segir Oddr.
CSI V.   18. Odd, in the same overheard conversation, affirming his claim that Thorarin chopped of his own wife’s hand, by mistake:
146. “Is that true?” said Thorbjorn. “True as daylight,” said Odd.
ASB 6.   18. 53. 18.

ÍF IV.   19. 48. Vísa 16. “Hétu hirðinjótar/haukaness til þessa,/heptandi vask heiptar,/hóglífan mik drífu,/opt kømr, alnar leiptra,/ævifúrs ór dúri,/nú kná jörð til orða,/œðiregn, at fregna.” 16. vísa. Hétu hirðinjótar haukaness drífu (a) mik hóglífan til þessa; vask heptandi heiptar; opt kømr ævifúrs œðiregn ór dúri (b); nú kná alnar leiptra jörð (c) at fregna til orða. a) hauka nes: hönd; handar drífa: silfur; hirðinjótar þess: menn. – b) 6. vo. Er svo í hdrr.: ævifúss ór dúri M; í 309 er það aflagað, en -úr virðist þar eiga að very í hendingu; ævifús ór dúsi 446. Ef fylgt er V (og a. n. l. M) verður að taka saman ævifúrs œðiregn: orusta; ævifúrr væri þá sverð, sbr. lífköld laufa veðr; þá væri dúrr að skilja sem mók, hæglæti, og er það engan veginn ólíklegt. En ævifúrr einstök kenning, og hafa fræðimenn aðhyllzt leshátt 446, M: ævifús og tekið það saman við alnar leiptra jörð; ævifús: lífelsk, fús til að njóta lífsins, og er Þuríðr að Fróðá þar vel lýst. Verður þá að lesa dúsi (446), og þýðir það lygnt og mollulegt veður. – c) alnar leiptr: gulls jörð: kona, Þuríður. Hingað til hafa menn kallað mig hæglátan; eg latti ófriðar (sbr. ‘hann var kallaðr mannasættir’); oft kemur steypiregn úr mollunni (eða: oft kemur úr hæglætinu harðneskjulegur bardagi); nú mun húsfreyjan frétta orð mín.
CSI V.   19. A verse by Thorarin, spoken to Arnkel of Bolstad:
151. Verse 16. “Those who enjoy the snow-drift/of the hawks’ spur/accused me of easy living/--until now I have frustrated feuds./A cloudburst, furious torrent, often comes in still weather./Now the land of the wrist’s lightning/will learn of my words.”
ASB 6.   19. 66. 17.  Str.16. Pros. wortfolge: Haukaness drífo hirþenjótar héto mik hóglífan til þessa (ek vas heptande heiptar); opt kømr œþeregn ór dúse – nú kná ævefús alnar leiptra jörð fregna til orþa.   “Die männer forderten mich, den friedfertigen, dazu heraus – ich pflegte (sonst) meinen zorn zu beherrschen; oft kommt stürmischer regen nach einer windstille – nun kann (mag) die lebenslustige frau (meine) worte erfahren.”   haukanes, n., “vorgebirge des habichts”, d.h. “ort auf dem der habicht zu ruhen pflegt”, daher “hand”; drífa, f., “schnee”; “handschnee” s.v.a. “silber”; hirþenjótr, m., “hüter, besitzer”; “besitzer des silbers” s.v.a. “mann”. heita ehn til ehs, “jmd zu etw. herausfordern”. hóglífr, adj., “ein ruhiges leben liebend”, “friedfertig”. œþeregn, n., “stürmischer regen”. dús, n., ?p. e??., aber in norweg. dialekten noch in derselben form und in der bedeutung “windstille nach einem sturm” erhalten (Aasen 119a; Ross 121 b). ævefúss, adj., “begierig nach dem leben, lebenslustig”, vgl. unten §21. öln, f., “unterarm”; leiptr, n., “blitz”; “blitz des unterarmes” s.v. a. “armband”; “erde des armbandes” = “frau”. Gemeint ist Þorbjörns witwe Þuríþr.

ÍF IV.   20. 53. Þórarinn sagði henni;² hon kvað þá hafa varleitat hans Odds, – “ok vil ek enn, at þér hverfið aptr, ok mun ek fara með yðr, ok mun eigi mega með laufsegli at sigla, þar sem Katla er.”^{3     2}ok spurði – henniB; sl. V, Mp; verkamaðr: verkmær 309, M1.  ³sigla með laufsegli: hafa vettlingatök við eitthvað; laufsegl: grein með laufi á, notuð í segls stað (Falk). Til samanburðar við þetta má ef til vill minna á orðið vöndr, sem haft er í skáldskap um siglu.
CSI V.   20. Geirrid encourages Thorarin to the more diligent pursuit of Odd Kotluson, who is being magically hidden by Katla.
153-4. Thorarin told her. She said they had not made a proper search for Odd, “and so I want you to go back again, but I will come with you this time. Where Katla is concerned, you won’t make any headway using frail sail-cloth.”
ASB 6. 20. 72. 13. 6. mun eigi – er, “man wird, wenn man es mit K. zu tun hat, nicht einen busch als segel verwenden dürfen”, d.h. kleine mittel oder halbe massregeln werden hier nicht ausreichen. Dieselbe redensart begegnet nur noch einmal in der Hrólfs saga kraka c. 2 (Fas. I, 7): nú skal ekki með laufsegli lengr fara at við þenna karl.
FJ Proverb word 241. Page 107. laufsegl – mun eigi mega (nú skal eigi) með laufsegli sigla (lengr fara) Eyrb. 33 (Ger. 72), Hrólfss 7. ‘Nú skal man (vi) ikke længere sejle med løvsegl’, d. v. s. nu skal vi anvende stærkere midler. At sigla laufsegli ‘at sejle varsomt og langsomt’, ligesom med et sejl af løv (løvgren benyttet som sejl, Fritzner).
TPMA 10. 363. SEGEL/voile(f.)/sail  8. Mit einem Laubsegel fahren¹  Nord. 17 Ok mun eigi mega með laufsegli at sigla þar sem katla er Und man wird nicht mit einem Laubsegel dorthin segeln können, wo Katla ist EYRBYGGJA SAGA 20, 13 (=JÓNSSON, ARKIV 241. JÓNSSON 104). 18 Nú skal ekki með laufsegli lengr fara ar við þenna karl Nun soll man nicht länger mit einem Laubsegel zu diesem Mann fahren HRÓLFS SAGA KRAKA 2 (→FAS I, 7[=JÓNSSON, ARKIV 241. JÓNSSON 104]).     ¹Vgl. BAETKE 364 s.v. laufsegl: “fara með laufsegli at við e-n leichte Mittel gegen jmd. anwenden, sanft mit jmd. umgehen”.

ÍF IV.   28. 72. Snorri svarar: “Þá skulu vit ganga upp á Helgafell; þau ráð hafa sízt at engu orðit, er þar hafa ráðin verit.”
CSI V.   28. Snorri godi to Styr in preparation for giving him advice about how to be rid of the berserks:
163. “Then let’s walk up onto Helgafell,” said Snorri. “Plans made there have less chance of coming to nothing.”
ASB 6.   28. 97-8. 10.  27. hafa sízt – orðit, “sind am wenigsten zu nichte geworden”, d.h. haben sich gewöhnlich als zweckdienlich erwiesen. Der alte familienaberglaube an die heiligkeit des berges (c. 4, 10) lebt also in Snorri noch fort.

ÍF IV.   31. 86-7. “Þat er ok mest ván, at ek sœkja þik eigi optar at málum, ok sofi yðr þó eigi öll vá heraðsmönnum.”
CSI V.   31. Thorolf to Snorri, dissatisfied over the settlement for the loss of the slaves:
170. “It’s very likely that I won’t often come to you with my problems,” Thorolf said, “but there’ll be other disasters to stop people in the neighbourhood from sleeping.”
ASB 6.   31. 117. 17.  11.12. at ek sœkja – málum, “dass ich deine hilfe also nicht wider bei prozessen in anspruch nehme”.

ÍF IV.   32. 88. En með því at Spá-Gils var ómegðarmaðr ok mjök féþurfi, þá tók hann við flugu þessi . .
CSI V.   32. On Seer-Gils, who accepts Thorolf’s urging to kill Ulfar:
171. Because Seer-Gils had many dependants and was in much need of money, he accepted this lure and went out to the wall across the hayfield at Ulfarsfell..
ASB 6.   32. 119. 8.  11. tók hann – þessi, “er schnappte nach dieser fliege”, d.h. er liess sich verlocken. Das häufig gebrauchte bild is zweifellos der angelfischerei entlehnt. Vgl. Ridd. sögur 196, 15: þar til talar hon um fyrir þeim, at þeir gína yfir þessari flugu und die beispiele bei Fritzner² I, 446a.
Ed. note.   See Njáls saga, ÍF XII.   42. 112, En ef Hallgerðr kemr annarri flugu í munn þér þá verðr þat þinn bani." and 44. 113. ‘Ok skyldir þú nú eigi annari flugu láta koma í munn þér.’ See also Harðar saga ok Holmverja, ÍF XIII.   9. 24. Þau urðu nú þegar á burt at fara með meyna. Þau fóru um Grímsnes ok um Laugardal ok lögðu nú órækt á barnit, því at þau þóttist eigi vita, at þau mundi því nökkurn tíma af hendi koma. Þeim varð nú illt til gistingarstaða. Þóttist Sigmundr nú yfir flugu ginit hafa, er hann tók við meynni af Torfa.  See also ÍM 90. FLUGA Sjaldan er fluga í feigs mat, nema dauð dálpi. K dálpa: bærast.    See Mírmans saga, in Riddarasögur, ed. E. Kölbing. Strassburg, 1972.  Ch. XXII, p. 196. "Dróttning mælti: þat skalt þú seigja at jarl hafi lagizt með Cecilíu konungsdóttur, ok hann þarf eigi þangat at fara nema med herskildi. Þar til talar hun um fyrir þeim, at þeír gína yfir þessari flugu." [A.M. perg/ 593 A. 4^o: "Já, segja þau, þá skaltu þat seigja, at hann hafi lagzt með Secelíu konungsdóttur, ok at hann þurfi ekki þangat at leita, nema með herskildi. Nú svá leingi sem þau rœddu þetta mál, þá gínu þeir við þessi flugu."]

ÍF IV.   32. 90.  “. . .en löndin liggja yðr öllum jafnnær, ok munu þeir þau hafa, sem handsterkari eru; . . .”
CSI V.   32. Snorri to the Thorbrandssons, on Arnkel’s successes:
172. “You have just as good a claim on the property, but it will go to the one who is physically stronger.”
ASB 6.   32. 121. 16.

ÍF IV.   32. 90. Er þat ok satt at segja, at má yðr þat, er yfir margan gengr, . . .
CSI V.   32. Snorri to the Thorbrandssons, on Arnkel’s successes, continued:
172. “But it’s true to say that what happens to most others will happen to you, since Arnkel gets the better of everyone here in the district, . . .”
ASB 6.   32. 121. 17.
FJ Proverb word 139. Page 88. ganga (yfir) jfr lok og krjúpa – má (manni) þat er yfir margan gengr Eyrb 59, Ljósv 259, Fbr 45 (Hauksb 376), Hrk 16 (Austf. 116) ‘En kan finde sig i hvad der vederfares mange’. GJ: Má það yfir osv.
ÍM 104. GANGA Má það er yfir margan gengur. Eyrb. 32. kap.
TPMA 12.   256. VIEL/beaucoup/much 7. Viel als gegebene Menge 7.2. Viele als die breite Masse 7.2.7. Kaum einem ergeht es besser als den meisten  Nord. 205 Ok ma þer þat, er yfir margan gengr Und es kann dir geschehen, was über manchen kommt FÓSTBRŒÐRA SAGA 93, 3 (=JÓNSSON, ARKIV 139). 206 Er þat ok satt at segja, at má yðr, þat er yfir margan gengr Und das ist ein wahres Wort, dass euch geschehen kann, was über manchen kommt EYRBYGGJA SAGA 32, 17 (=JÓNSSON, ARKIV 139. JÓNSSON 53).
Ed. note.   See also Hrafnkels saga, 4. 114. and Ljósvetninga saga, 6.(14.)24. A-text.
Ed. note.   Implicit proverbial reference in the situation of the Hafliði episode, Grettis saga.

ÍF IV.   37. 98. . . . ok urðu menn þar eigi á eitt sáttir, sem optast er, ef um mannjöfnuð er talat; . . .
CSI V.   37. At Snorri’s Winter Eves Feast (late October) people discuss the leadership qualities of local great men:
176. People were by no means of one opinion on this, as is often the way when there is talk of comparing men.
ASB 6.   37. 131. 1. 11.12. var þar talat um mannjöfnuð, “man sprach vom männervergleich”, d.h. das gespräch kam darauf, die vorzüge der einzelnen häuptlinge gegen einander abzuwägen. Dies war, wie es scheint, eine bei gelagen beliebte unterhaltung, die aber zuweilen schlimme folgen hatte; vgl. z. b. Flóam. s. c. 25 (Fornsögur 149, 12f.), Orkn. s. c. 64 (Icel. sagas, Lond. 1887, I, 98, 4f.). S. auch Weinhold, Altn. leben s. 463f., Keyser, Efterl. skr. II, 2, 105.
ÍM 276. SÁTTUR Ekki verða allir á eitt sáttir. FJ

ÍF IV.   44. 122. “Gott er, at þat sannask, at þat er eigi jafnan bezt, at ganga síðast.”
CSI V. 44. Snorri, learning that his uncle, Mar Hallvardsson, has been killed by Steinthor’s first-thrown spear:
188. When Snorri the Godi was told this, he said, “It’s been proved true then, that it’s not always best to walk last.”
ASB 6.   44. 162. 13.
FJ 144. síðastur Það er ekki jafnan best að gánga síðast.
ÍM 281. SÍÐAST Það er ekki jafnan bezt að ganga síðast. FJ

ÍF IV.   45. 128. Eptir þetta hjó hann til Freysteins með sverðinu ok kom á hálsinn ok brast við hátt. “Ball þér nú,¹ Bófi?” sagði hann. “Ball víst,” sagði Freysteinn, “ok ball hvergi meir en þú hugðir, því at ek em eigi sárr.     ¹“Hæfði það þig, kom það við þig?”; af bella: hitta, skella á (sterkri sögn). Til er líka veik sögn bella, belldi, og þýðir hún: hafa í frammi.
CSI V.   45. Steinthor asks Freystein about the effects of a blow he has struck him on the neck:
191. “Was that one bad for you, Bofi?” asked Steinthor. “A bad one indeed,” Freystein replied, “but not as bad as you thought, becsause I’m not hurt.”
ASB 6.   45. 169. 14.
FJ Proverb word 32. Page 69. bella – ball þér nú Bófi Eyrb 86 (Ger 169). ‘Der fik du et klask Bove’. Dette bliver ganske vist sagt til en mand, hvis tilnavn var bófi (‘skurk’), men det er vist blevet til et ordspr., hvis det ikke i forvejen har eksisteret som sådant; bófi passede da i dette tilfælde så meget bedre. GJ har: kom á þig Bófi, men tilföjer kom á þig hnútan Halli, vistnok et andet og selvstændigt ordsprog.
FJ 14. bella Ball þjer nú bófi (Eyrb. 86).

ÍF IV.   45. 130. Snorri Þorbrandsson svaraði ok sagði, at lömbunum væri tregast um átit, fyrst er þau eru nýkefld.
CSI V.   45. Snorri Thorbrandsson, an arrow sticking through his throat at the base of his tongue, responds when Snorri godi asks him why he isn’t eating:
192. Snorri Thorbrandsson answered, saying that lambs that had been recently gagged were the most reluctant to eat.
ASB 6.   45. 171. 24. 14. nýkefld, auch heute noch wird in Island den lämmern, sobald sie entwöhnt werden sollen, ein hölzerner knebel (kefli) in das maul gesteckt, um ihnen das saugen an den mutterschafen unmöglich zu machen.

ÍF IV.   47. 133. “Nú með því,” sagði hann, “at Björn sé úti, sem nú er ván, með því at þerridagr er góðr, þá ætla ek þér, Már frændi, at sæta áverkum við Björn, ok sé þú svá fyrir, at hann er engi klektunarmaðr,⁵ ok er því fangs ván at frekum úlfi, er hann er, ef hann fær eigi þann áverka í fyrstunni, er honum vinnisk skjótt til bana.”     ⁵Líkt kemst Njáll að orði: “er Gunnar engi klektunarmaðr” (Njáls s., 69. kap.). Orðið þýðir líkt og ertingamaðr (Egils s. 181).
CSI V.   47. Snorri godi gives his men advice as the approach to attack Bjorn:
194. “Now in light of this, if Bjorn is outside, as might be expected since it is a good day for drying hay, then I want you, Mar, to deal him some wounds. But be careful, because he isn’t a chicken-hearted man and a hard fight is likely from that vicious wolf that he is, if the first blow he gets doesn’t cause his immediate death.”
ASB 6.   47. 177. 6. 1. sé þú – at, “nimm deine massregeln mit rücksicht darauf dass”. 2. klektunarmaðr, “person mit der man nach eigenem belieben verfahren kann”; hann er engi k., “er ist kein mensch der mit sich spassen lasst”. 2. en því fangs – úlfi, allit. sprichwort, bekannt aus Reginsmál str. 13.
FJ Proverb word 418. Page 194. úlfr – fangs er ván (þar er f. v.) at (af) frekum úlfi Eyrb 90 Sturl³ II 212, Laxd 57, Fms V 294, Reginsen 13. ‘Tag (Kamp) kan man vænte fra en grådig ulv’ = GJ.
ÍM 336. ÚLFUR Fangs er von að (af) frekum úlfi. Eyrb. 47. kap. o. v. fang: (hér) hörð viðureign.
TPMA 13. 165. WOLF/loup/wolf  1. Bösartigkeit des Wolfs 1.8. Von einem gierigen Wolf ist Kampf zu erwarten  Nord. 22 Er mér fangs vón at frekom úlfi Von einem gierigen Wolf habe ich Kampf zu erwarten. REGINSMÁL 13, 4. 23 Er fangs ván af frekum úlfi Von einem gierigen Wolf ist Kampf zu erwarten LAXDŒLA SAGA 19, 27. 24 Er því fangs ván at frekum úlfi Es ist deshalf von einem gierigen Wolf Kampf zu erwarten EYRBYGGJA SAGA 47, 6. 25 Sem vera muni fángs von at frekum úlfi Wie von einem gierigen Wolf Kampf zu erwarten sein wird EYMUNDAR ÞÁTTR HRÍNGSSONAR 11 (→ FMS V, 294). 26 Þotte þeim þar fangs ván at frekvm vlfe Es schien ihm, da sei von einem gierigen Wolf Kampf zu erwarten STURLUNGA SAGA II, 212, 22 (=JÓNSSON, ARKIV 418. JÓNSSON 170)^{3      3}Gilt für alle nord. Belege dieser Gruppe.

ÍF IV.   49. 136.  Ok þegar er þingi var lokit, lét Snorri goði gera kirkju at Helgafelli,⁵ en aðra Styrr, mágr hans, undir Hrauni, ok hvatti menn þat mjök til kirkugørðar, at þat var fyrirheit kennimanna, at maðr skyldi jafnmörgum mönnum eiga heimilt rúm í himnaríki, sem standa mætti í kirkju þeiri, er hann léti gera.^6    5Sbr. Viðbæti.   ⁶Þessa er líka getið í Víga-Stýrs s. (8. kap.).
Ed. note.   See also Heiðarvíga saga, ÍF III. 8. 230.

ÍF IV.   55. 151-2. Síðan var nefndr duradómr ok sagðar fram sakar ok farit at öllum málum sem á þingadómum; váru þar kviðir bornir, reifð mál⁵ ok dœmð; en síðan er dómsorði var á lokit um Þóri viðlegg, stóð hann upp ok mælti: “Setit er nú, meðan sætt er.” Eptir þat gekk hann út þær dyrr, sem dómrinn var eigi fyrir settr.     ⁵reifa mál: telja upp gögn málsins og þær staðreyndir, sem þau fjölluðu um. Fór það fram á eftir sókn og vörn. Þetta starf höfðu á hendi reifingarmenn; voru það tveir dómendanna, einn fyrir hvorn aðilja.
CSI V.   55. At the legal proceedings undertaken as exorcism, on grounds of harmful trespassing, the revenant Thorir Wood-leg responds:
202. A door court was held and charges were pronounced, with the whole procedure following that of a court at an assembly. Decisions were made, and cases summed up and judged. When the sentence was being passed on Thorir Wood-leg, he stood up and said, “I sat here as long as I could.”
ASB 6.   55. 197. 5.   196. 24. nefndr duradómr, “der d. konstituiert”. s. 196, 24. sagðir fram sakir, “die anklagen öffentlich erhoben”. 1. at öllum málum, “bei der ganzen verhandlung”. á þingadómum, “bei den thinggerichten”.  1.2. kviðir bornir, “die zeugen verhört” (eig.: “die zeugenaussagen vorgebracht”). 2.3. síðan – þóri viðlegg, “sobald das urteil über Þ.vollständig verkündet war”. 3.4. Setit – sætt er, dieselbe redensart findet sich auch Ævent. 23, 40 (= Bps. II, 224, 17).
FJ Proverb word 357. Page 184. sitja (yfir saga) – . . . setit er meðan sætt er Eyrb 102, Bisk II 224. ‘Nu har man siddet så længe det var muligt’.
ÍM 284. SITJA Setið er nú, meðan sætt er. Eyrb. 55. kap. o. v.

ÍF IV.   55. 152. En er Þorgríma galdrakinn heyrði, at dómsorði var á hana lokit, stóð hon upp ok mælti: “Verit er nú, meðan vært er.”
CSI V.   55. At the legal proceedings undertaken as exorcism, on grounds of harmful trespassing, the revenant Thorgrima responds:
203. When Thorgima Magic-cheek heard that sentence had been passed on her, she stood up and said, “I stayed here as long as it was peaceful.”
ASB 6.   55. 197. 7.
FJ Proverb word 449. Page 198. vera – verit er nú meðan vært er Eyrb 102. ‘Nu har man været her sålænge som det var muligt’.
ÍM 349. VERA 2 Verið er nú, meðan vært er. Eyrb. 55. kap.

ÍF IV.   58. 160. Ok er Óspakr sá eptirferðina, mælti hann: “Menn fara þar, ok mun þar vera Þórir ok mun ætla nú at hefna höggsins, þess er ek laust hann á vetri; eru þeir átján, en vér fimmtán, ok búnir betr; er þat vant at sjá, hverir enn verða höggum fegnir.”
CSI V.   58. Ospak sees that their raid on Alf at Thambardal will be interrupted by Thorir’s forces:
207. When Ospak saw the men riding after them, he said, “Men are approaching and it’s probably Thorir. He must be intending to avenge the blow I dealt him last winter. There are eighteen of them, and fifteen of us, but we are better equipped. It’s difficult to say who is the more enthusiastic for a fight.”
ASB 6.   58. 210. 3.  16.17. hverir – fegnir, “welche partei diesmal über die hiebe mehr freude empfinden wird”, d.h. wer diesmal den sieg davon trägt.
FJ Proverb word 196. Page 99. högg – . . . vant er at sjá hverir sem verða höggum (v. l. brögðum) fegnir Eyrb 108. ‘Vanskeligt at se, hvem der endnu (i fremtiden) får glæde sig ved hug’.
ÍM 163. HÖGG Vant er að sjá, hverjir verða höggum (brögðum) fegnir. Eyrb. 58. kap.

ÍF IV.   58. 161. Óspakr mælti: “Þat mun þik letja langfaranna, Þórir,” sagði hann.
CSI V.   58. Thorir has fallen prone and is struck on his back with an axe by Ospak:
207. “That will dampen your enthusiasm for long journeys, Thorir,” said Ospak. “It might,” Thorir said, “but I think I’ll still make full-day journeys despite you and your blow.”
ASB 6.   58. 211. 9.
FJ Proverb word 235. Page 106. langfarar – þat mun þik letja langfaranna Eyrb 109 (Ger 211). ‘Det vil afholde dig fra de lange rejser’.

Return to
Concordance