Proverbs and Proverbial Materials in Örvar-Odds saga.
Editions used. Fornaldar Sögur Norðurlanda, ed. Guðni Jónsson 1959 Vol. II.
Others.
Translations used. Arrow-Odd: A Medieval Novel Tr. Paul Edwards and Hermann Pálsson. New York 1970.
Others.
TPMA 2. 160. BUSSE/pénitence/penitence 4. Busse als Genugtuung und Schadensatz 4.1. Für alles gibt eine Genugtuung und Busse Nord. 78 "Þat er mælt," segir Þórðr, "at yfirbœtr sé til alls" "Es heisst", sagt Thord, "dass es für alles eine Genugtuung gibt" BJARNAR SAGA 10 S. 135. 79 Þvíat bœtr liggja til alls Denn es gibt für alles eine Genugtuung ÖRVAR-ODDS SAGA 2 (→FAS II, 168). 80 Ok er þat satt, sem mælt er, at yfirbœtr liggja til alls Auch das ist wahr, wie es heisst, dass es für alles eine Genugtuung gibt HRÓLFS SAGA GAUTREKSSONAR 19 (→FAS III, 124 [= JÓNSSON, ARKIV 468]). 81 Yfirbœtr liggja til alz Eine Genugtuung gibt es für alles STURLUNGA SAGA II, 30, 20 (= JÓNSSON, ARKIV 468. JÓNSSON 187). 82 Bœtr liggja til alls HÁLFDANAR SAGA 3, 4. 83 Bot liggur til hverrs hlutar Eine Genugtuung gibt es für jedes Ding KÅLUND 15 (= JÓNSSON, ARKIV 47. JÓNSSON 20).
FSN II. 3. 209. En er þeir höfðu lokit verki sínu, mælti Oddr: “Þat ætla ek, at þat láta ek um mælt, at tröll eiga hlut í, ef Faxi kemst upp, ok þat hygg ek, at rennt hafa ek nú þeim sköpunum, at hann verði mér at bana.”
3.
7. When they´d finished their task, Odd said, “I think it´s fair to say that it´ll be troll´s work if Faxi can ever get out of this.”
ASB 3. 11. 2. Ok þá mælti Oddr: “Rent mun ek hafa þeim skpunum, at Faxi verði mér at bana.”
FSN II. 4. 215. “Skilr þú hér nokkut mál manna?” sagði Oddr. “Eigi heldr en fuglaklið,” sagði Ásmundr. “Eða þykkist þú nokkut af skilja?”
4.
12. “Do you know anything about the language of these people?” asked Odd. “No more than I do the twittering of birds,” said Asmund.
ASB 7. 15. 2. Oddr mælti þá: “Skilr þú nkuut hér manna mál?” Ásmundr segir: “Eigi heldr en fugla klið, eða hvat skilr þú af?”
FSN II. 6. 219. Síðan tekst með þeim bardagi, ok gengr Oddr í gegnum fylkingar, hvar sem hann kemr at, ok fellir lið af Björmum sem stráviði, ok var bardagi þeira bæði harðr ok langr.
5.
15. Odd hacked his way through the enemy wherever he could get at them, and cut down the Permians as if they were saplings.
ASB 9. 19. 1. Því næst veita Bjarmar harða atsökn; í þat bil hleypr Oddr fram með kylfuna ok berr til beggja handa svá hart, at alt støkkr frá, en fjlði fell.
FSN II. 11. 240. Þá varð Oddi ljóð á munni: “Rann ek at víðri/vagns slóðgötu,/áðr en strengvölum/stríðum mættak./Munda ek Ásmund/auði mínum/aftr ódáinn/öllum kaupa.”
11.
31. Then Odd made this verse: On I ran/along the wide cart-road;/after, I faced/the fierce arrow-shafts./Gladly I´d give up/all my gold/to have my Asmund/alive, back with me.
ASB 23. 40. 1. 5. “Rannk at víþre vagns slóþgtu,/áþr strengvlom stríþom mttak;/mundak Ásmund auþe mínom/aptr ódáenn llum kaupa.”
FSN II. 14. 257. Ok hefir nú sannazt þat, er ek sagða þér, at okkr mundi eigi hlýða, ef þú berðist við Angantý.” “Eigi er undir því,” sagði Hjálmarr, “deyja skal hverr um sinn,” ok kvað þetta:
14.
44. “That’s neither here nor there,” said Hjalmar. “Everyone has to die.”
FJ Proverb word 67. Pages 74-5. deyja, dauði – eitt sinn skal hverr deyja Vls 9, Þórir (Sturl3 I 532). ´En gang skal enhver dø´. Aasen: “Eingong döya skal alle mann”. Andre former er: deyja verðr (skal) hverr um sinnÖrv (Boer) 110 (sål.også GJ), hverr deyr seggr eitt sinn Gisl Illugas. (lausav.) Nærbeslægtet hermed er: dauðr verðr hverr Hallfr. lausav. 28. þá mun hverr deyja er feigr er Reykd 31. ´Da vil enhver dø når hans dødstime kommer´. Jfr Aasen: “Han døyr som er feig (og liver some er seig)”.
ASB 30. 57. 5. “Deyja verðr hverr um sinn sakir,” segir Hjálmarr.
TPMA 11. 327.
TPMA 11. 327. 1. Tod als allbekannte und unausweichliche Realität 1.2 Der tod ereilt jeden ohne Ausnahme und Unterschied 1.2.1.2. Einmal (Schlisslich) muss jeder (alles) sterben3 Nord. 86 Þvíat eino sinni skal alda hverr Fara til heliar heðan Den einmal muss jeder Mensch sterben (wörtl. von hier ins Totenreich fahren) Fafnismál 10,4. 87 Dœgr eitt er þér dauði ætlaðr! Eines Tages ist dir der Tod bestimmt Grípispá 25, 7 (= Jónsson, Arkiv 67. Jónsson 28). 88 Eitt sinn skal hverr deyja Jeder muss einmal sterben Jómsvíkinga saga 47 (→FMS XI, 148). 89 Skal ok eitt sinn hverr deyja Jeder muss doch einmal sterben Óláfr Þórðarson (?), Knýtlinga saga 96 (→FMS XI, 339). 90 Þvíatt eitt sinn skal hverr deyja Dann jeder muss einmal sterben Völsunga saga 5, 20 (= Jónsson, Arkiv 67. Jónsson 28). 91 En eitt sinn skal hverr deyja Aber jeder muss einmal sterben Völsunga saga 18, 56 (= Gering s. 7). 92 Deyja verðr hverr um sinn sakir Sterben muss jeder einmal Örvar-Odds saga 30, 5. 93. 94 Deyja skal hverr um sinn Übers. wie 88 Örvar-Odds saga 14. 16 (→ FAS II, 216. II, 225). 95 Ok skal um sinn hverr deyja Übers. vie 89 Isl. Æv. 17, 206 (= Gering s. 7). 3Vgl. Hassell M 225; Whiting D 243.
Ed. note. See Deskis, pp. 82-3, fn 76.
??? FSN 14. 255??? Þá kvað Oddr: “Hér eru rekkar/reiðir komnir,/tírarlausir,/eru tólf saman./Einn skal við einn/orrostu heyja/hvatra drengja,/nema hugr bili.”
FJ Proverb word 86. Pages 78-9. einn – . . . einn skal við einn eiga nema sé deigr Örv III 8, Karl 430. ´En skal kæmpe med en, med mindre han er fej´. GJ: Einn skal mót einum ganga nema annar hvor sé ragr.
FSN II. 16. 266. “Oss þætti,” sagði sá, er fyrir þeim er, “sem þér sé lítt til gamans hagat; þú ert í fjötrum, en ætlaðr til dráps á morgun.” “Ekki kvíði ek því,” sagði Oddr. “Deyja skal hverr um sinn.”
16.
51. “That doesn’t bother me,” said Odd, “everybody has to die.”
FJ Proverb word 67. Pages 74-5. deyja, dauði – eitt sinn skal hverr deyja Vls 9, Þórir (Sturl3 I 532). ´En gang skal enhver dø´. Aasen: “Eingong döya skal alle mann”. Andre former er: deyja verðr (skal) hverr um sinnÖrv (Boer) 110 (sål.også GJ), hverr deyr seggr eitt sinn Gisl Illugas. (lausav.) Nærbeslægtet hermed er: dauðr verðr hverr Hallfr. lausav. 28. þá mun hverr deyja er feigr er Reykd 31. ´Da vil enhver dø når hans dødstime kommer´. Jfr Aasen: “Han døyr som er feig (og liver some er seig)”.
TPMA 11. 327. 1. Tod als allbekannte und unausweichliche Realität 1.2 Der tod ereilt jeden ohne Ausnahme und Unterschied 1.2.1.2. Einmal (Schlisslich) muss jeder (alles) sterben3 Nord. 86 Þvíat eino sinni skal alda hverr Fara til heliar heðan Den einmal muss jeder Mensch sterben (wörtl. von hier ins Totenreich fahren) Fafnismál 10,4. 87 Dœgr eitt er þér dauði ætlaðr! Eines Tages ist dir der Tod bestimmt Grípispá 25, 7 (= Jónsson, Arkiv 67. Jónsson 28). 88 Eitt sinn skal hverr deyja Jeder muss einmal sterben Jómsvíkinga saga 47 (→FMS XI, 148). 89 Skal ok eitt sinn hverr deyja Jeder muss doch einmal sterben Óláfr Þórðarson (?), Knýtlinga saga 96 (→FMS XI, 339). 90 Þvíatt eitt sinn skal hverr deyja Dann jeder muss einmal sterben Völsunga saga 5, 20 (= Jónsson, Arkiv 67. Jónsson 28). 91 En eitt sinn skal hverr deyja Aber jeder muss einmal sterben Völsunga saga 18, 56 (= Gering s. 7). 92 Deyja verðr hverr um sinn sakir Sterben muss jeder einmal Örvar-Odds saga 30, 5. 93. 94 Deyja skal hverr um sinn Übers. wie 88 Örvar-Odds saga 14. 16 (→ FAS II, 216. II, 225). 95 Ok skal um sinn hverr deyja Übers. vie 89 Isl. Æv. 17, 206 (= Gering s. 7). 3Vgl. Hassell M 225; Whiting D 243.
Ed. note. See Deskis, pp. 82-3, fn 76.
FSN II. 22. 291. Þá tóku þeir til ok glímdu með miklum atgangi ok ómannligum, því at þeir ruddu upp jörðu ok grjóti sem lausri mjöllu.
22.
70. The place where they started grappling was forty fathoms above the sea; hard and bitter their struggle was, they tore up earth and stones like fresh fallen snow.
FSN 23. 292. “Rétt þykkir mér þér fara sem klárnum,” sagði Rauðgrani, “hann sækir þangat mest, sem hann er kvaldastr, enda sækir þú eftir Ögmundi, en fær af honum í hvert sinn, er þit finnizt, bæði skömm ok skaða, ok ekki þarftu þat ætla, at Ögmundr hafi batnat, síðan þit skilduð.
23.
FJ Proverb word 213. Page 103. klárr – þangat er klárrinn fúsastr sem hann er kvaldastr Örv. Fas II 252, K. ´Derhen vil plagen heldst, hvor den plager mest´. Også i GJ.
FSN II. 23. 294. Þá sannast it fornkveðna, at þar var örg vættr, sem hún var nefnd. Kom Geirröðr þar með allt sitt fólk; váru þau fimm tigir saman at tölu.
23.
73. The old proverb is true that when someone speaks of the devil he’s never very far away.
FSN II. 24. 301. Þeir fara nú til konungs hallar. Þá setr karl við fætr ok vill eigi ganga lengra.
24.
78. Then they went over to the king’s palace, but the old man put his foot down and refused to go any further.
[In Nibelungenlied, there’s a point where {Kriemhild?} stops her horse, refusing to go any farther.]
FSN II. 24. 301. “Þat veit ek,” sagði hann, “at ek em hvívetna eldri, ok er hvárki vitit né minnit heima hjá mér, ok hefik lengi legit úti á mörkum nær alla ævi mína. En bráð eru brautingja erendi, konungr, ek vil biðja þik vetrvistar.”
24.
78. “One thing I do know,” he said. “I’m older than anything you can think of, but I’ve neither brains nor memory in my head, for I’ve been living out in the woods nearly all my life. Beggars always want to be choosers, king, and I’m asking you to take me in for the winter.”
FJ Proverb word 50. Page 72. brautingi – bráð eru brautingja erindi Þj Jón 7, Mág 34, Örv. 142. ´Den vejfarende betler har hastværk´, ?: ønsker, når han kommer, straks at få sine ønsker opfyldte. GJ har: brátt er osv.
FSN II. 26. 307. “Oft gefr óvænum happ,” sagði Næframaðr, “ok skal at vísu á leita.”
26.
82. “An awkward man often gets the luck,” said Odd, “I’m going to have a try.”
FSN II. 28. 322. Konungr á skatt at heimta af landi því, er Bjálka heitir. Þar ræðr fyrir sá konungr, er Álfr heitir ok kallaðr bjálki. Hann er kvángaðr. Kona hans heitir Gyðja. Hún er mikill blótmaðr ok bæði þau. Þau eiga son saman, ok heitir Víðgripr. Svá eru þau fjölkunnug, at þau festa saman stóð ok stjörnar.
28.
94. “They’re such great sorcerers they could hitch a stallion to a star.”
FSN II. 28. 323. Þá hleypr Oddr aftr yfir fenit ok þrífr í hönd henni ok fleygir henni út á fenit ok mælti: “Far þú þar nú, ok hafi þik öll tröll,” hleypr nú fram aftur yfir fenit í þriðja sinn ok bíðr nú liðs síns.
28.
95-6. Odd jumped back over again, grabbed her by the hand and threw her into the swamp. “Clear off, the trolls can have you,” he said.
FSN II. 29. 329. Þá kvað Oddr: “Hirðik eigi,/þótt hætir þú/fárgjörn kona,/Freys reiði mér;/veitk í eldi/ásu brenna/tröll eigi þik,/trúik guði einum.”
29.
99. Then Odd said: I don’t care/if you threaten men/with Frey’s fury,/you malignant old female./I saw your fairies/aflame in the burning:/may the trolls get you!/My faith is in God.
FSN II. 331. "Eltak æsi/örhjartaða tvá,/sem fyr úlfi geitr/argar rynni;/illt er at eiga Óðin/at einkavin;/skalt eigi lengr/skrattann blóta.
29.
101-2. And he said again: I gave chase/and these gutless gods ran/like frightened goats/in front of a wolf./It’s bad to have Odin/for a bosom friend:/so we’ll do away/with devil-worship.
ASB 45. 91. 5. Verse 60. Þá svaraði Oddr ok kvað: 60.
“Hirþek eige, þót heiter þú (40)
Fárgjarnt h?foþ! Freys reiþe mér;
ilt´s Óþen at eiga at einka vin,
skoloþ ér eige skratta blóta.”
20. Diese zeile variiert das alte sprichwort: er ilt at eiga þræl at einka vin (Fas. III, 486; Njála 49121; Grett. S. 18423).
Notice repeated Odin references in this sequence of visur.
TPMA 4. 66. FREUND/ami/friend. 8. Verschiedenes. 1156 Nord. Ílt er at eiga Óðin At einka vin Es ist schlimm, Odin zum vertrauten Feind zu haben ÖRVAR-ODDS SAGA 29 ( FAS II, 291). Segðu mier vinenn þinn . þa veit ec mitet þitt Nenne mir deinen Freund, dann kenne ich deinen Verstand! KÅLUND 194 (=JÓNSSON, ARKIV 458. JÓNSSON 181) (vgl. GESELLE 2.1.).
FJ Proverb word 458. Page 200. vinr -- segðu mér vininn þinn, þá veit ek vitit þitt. K. 'Nævn mig din ven, da kender jeg din forstand'. Aaseb 'De syner på vinom, kvat vitet er'. GJ har: Segðu mér hvörnig þinn lagsmaður er, svo kann eg vita hvörnig þú ert.
FSN II. 335-6.
30.
105. When he saw Sirnir was dead he went into a great fury, for it seemed to him history was repeating itself, another comrade lost at the hands of Ogmund and his men.
FSN II. 340.
Odd’s Death-Song
Verse 1.
111. Warriors,/attend to the words/I shall speak/about my friends:/far too late/now to delude myself,/no man can play/the fool with fate.
FSN II. 345. Verse 16. Létum skeika/at sköpuðu/drengmenn snarir/í drifaveðri;/sýndist seggjum/sandr á þiljum,/lands ván liðin,/lák eigi þar.
See Egils saga, Ch. 22.
FSN II. 357. Verse 54.
118. There was one time/I sent word/far to the north/to my kinsfolk:/I was glad/to gaze on them/as a hungry hawk/at the sight of game.
Return to
Concordance