Hallfreðar saga

Proverbs and proverbial materials in Hallfreðar saga vandræðaskálds.

Editions used.   Vatnsdœla saga. Hallfreðar saga. Kormáks saga. Hrómundar þáttr halta. Hrafns þáttr Guðrúnarsonar. Einar Ól. Sveinsson gaf út. Íslenzk fornrit VIII. Reykjavík, 1939.
Others.
Translations used.   The Saga of Hallfred the Troublesome Poet, tr. Diana Whaley, The Complete Sagas of Icelanders, ed. Viðar Hreinsson. Reykjavík, 1997. 5 vols. Vol. I, pp. 225-253.   The Saga of Hallfred Troublesome-poet, tr. Diana Whaley, in Sagas of the Warrior-Poets, with introduction and notes by Diana Whaley. London, 2002. pp. 69-108.
Others.

Íslenzk fornrit mss information.
M=Möðruvallabók.
Ó=mss of Ólafs sögu Tryggvasonar hinni mestu, and this differentiates into Ó1 and Ó2.

ÍF VIII.   1. 136. M. Síðan var þeim skotit út um laundyrr einar, ok kómusk eir með reyk í brott ok hlaupa út á eyna, en fyrir gný ok eldsgangi ok þat, er þeir váru eigi feigir, þá komask þeir undan ok til eins bónda, er þar bjó í eynni.
CSI I.   1.
226. Then they were hurried out of a secret entrance, and they managed to get away under cover of the smoke and run out across the island; and because of the roaring and the surging of the fire, and because they were not yet doomed, they escaped, and made their way to a farmer who lived there on the island.

ÍF VIII.   2. 141-2. Ingólfr var vænstr maðr norðan lands; um hann var þetta kveðit: 1. Allar vildu meyjar/með Ingólfi ganga,/þær es vaxnar váru;/vesöl kvazk æ til lítil./"Es skal ok," kvað kerling,/"með Ingólfi ganga,/meðan mér tvær of tolla/tennr í efra gómi."     1. vísa. Fyrri helmingurinn er líka í Vatnsd. – 4. vo. kvazk 61, Bb, A; em ek M; kvezk öll hin; vísuorðið þýðir: sú sem var of lítil (ekki var fullvaxinn) bar sig jafnan illa; – kerling: kerlingar M.
CSI I.   2.
228. Ingolf was the most promising man in the north. This verse was composed about him: 1. All the girls longed/to go with Ingolf,/the ones who were fully grown./"Poor me," said the lass too little./"I too," declared the crone,/"shall go with Ingolf,/as long as two teeth/stick in my upper gum."
Ed. note.  See Vatnsdœla saga, ÍF VIII.   38. 100.   Derivative proverb. GJ 28. Allar vildu meyjar með Íngólfi dansa. FJ ANF 30, 209. allar vildu meyjar með Ingólfi dansa. 'Alle piger vilde danse med Ingolf'. Fra verset i Vatsds. (Fornsögur 61), hvor der dog står ganga (f. dansa).

ÍF VIII.   4. 145. M. Kolfinna segir: “Láttu þá fyrir því sjá, er ráða eigu.”
CSI I.   4.
230. Kolfinna said, “Leave the arranging to those with a right to decide.”

ÍF VIII.   4. 148. M. Hallfreðr sér eptirreiðina ok mælti: “Rennum eigi lengra undan.”^{c     c}gott er við liðsmun at etja b. v. Fl.

ÍF VIII.   4. 148. M. Nú koma þeir Gríss at ok sœkja at þeim, en þeir verjask alldrengiliga, en þó kom þar, sem mælt er, at ekki má við margnum, ok verða þeir Hallfreðr handteknir ok bundnir báðir.
CSI I.   4.
231. Even so, it turned out as the saying goes, that nothing can beat numbers, and Hallfred and his companion were captured and bound.
TPMA 12.   249. VIEL/beaucoup/much 2. Viel(e) als überlegene Mehrheit 2.2. Viele sind stärker und einflussreicher als wenige 2.2.1. Gegen viele ist nichts auszurichten 2.2.1.1. Allg. Nord. 26. 27. Ecki ma við margnumMan kann gegen viele nichts ausrichten HALLFREÐAR SAGA 38, 1 (=JÓNSSON, ARKIV 275. JÓNSSON 116). KARLAMAGNÚS SAGA 97 (→JÓNSSON ARKIV 275). 28 Ok kom þa at því, sem mælt er, at ekki má við margnum Und es kam dann so, wie es im Sprichwort heisst, dass man gegen viele nichts ausrichten kann ÓLÁFR ÞÓRÐARSON (?), KNÝTLINGA SAGA 59 (→FMS XI, 278). 29 Nú er sem mælt, at eigi má viþ margnum Nun ist es so, wie . . . VÖLSUNGA SAGA 11, 55 (=JÓNSSON, ARKIV 275). 30 Fór hónum þá, sem mælt er, at ecki má við marginum Es erging ihm da so, wie . . .HRÓLFS SAGA 62, 4 (=GERING S. 11). 31 En þó kom at því sem mælt er, at ekki má við margnum Aber es kam doch so, wie . . . GROSSE ÓLÁFS SAGA TRYGGVASONAR 153 (→FMS II, 10). 32 Þvíat eingi er sva roskr, at eigi verþi sottr, ef margir sekia Denn keiner ist so tapfer, dass er nicht bezwungen würde, wenn viele (ihn) angreifen FLÓVENTS SAGA I 18 S. 144, 58. 33 Munn her koma at þui, sem mælt er, ath 'ekci maa vid margnum' Es wird hier so kommen, wie es im Sprichwort heisst, dass man gegen viele nichts ausrichten kann FLÓVENTS SAGA II 19 S. 205, 24 (=JÓNSSON, ARKIV 275). 34 Þvíat hann mun ekki mega einn við mörgum Denn er wird als einziger viele nichts ausrichten können PARCEVALS SAGA 22, 29. 35 En þo matti hann ecki við marginvm Und doch konnte er gegen viele nichts ausrichten BÆRINGS SAGA 23 S. 110, 18 (=GERING S. 11). Vgl. EIN 4.7., ZWEI 4.1.5.

ÍF VIII.   4. 149. M. Hallfreðr segir: “Hverr mun mér þá trúr, ef faðrinn bregzk?”^{c       c}man nú ok svá fara, at hvárrgi okkar mun hafa vel; skaltu eigi einn ráða hér um b. v. Ól1.
CSI I.   4.
231. Hallfred said, “Who will be true to me, then, if my father breaks faith? Now the first thing to happen will be that I shall challenge Gris to a duel as soon as I see him.”
TPMA 12.   126.

ÍF VIII.   4. 149. M. Hallfreðr segir: “Eigi hefir þú þó í tveim höndum við mik, en heldr muntu ráða en ek sitja hér í fjötrum.”^{1      1}Orðatiltækið hafa í tveim höndum við e-n kemur nokkrum sinum fyrir í fornu máli og virðist haft um hvik í framkvæmd, laustók.
CSI I.   4.
232. Hallfred said, "You don't deal straight with me, but it's better that you should decide, than that I should sit here in fetters."

ÍF VIII.   5. Þá mælti byskup: “Ger þetta, sem hann beiðisk; því meira gerir Guð fyrir þína skyld sem þú gerir fleira til eflingar kristni guðs.”
CSI I.   5.
234. Then the bishop said, “Do as he asks. God will do more for your sake, the more you do to strengthen God’s Christendom.”

ÍF VIII.   6. 161. M. Þá kom þat fram, sem mælt er, at hverr á sér vin með óvinum, ok váru þeir þar, at við at kenndusk, at hann hafði vel til gört, ok leiddu hann þar hjá, er konungr var ok byskup.
CSI I.   6.
237. Then it turned out as the saying goes, that everyone has a friend among enemies, for there were some there who acknowledged that he had been of service to them, and they took him to where the king was, and his bishop.
TPMA 3.   204.

ÍF VIII.   6. 165. Þorleifr mælti: "Sá maðr dreymir mik jafnan, en þó er þat ómerkiligt, en koma munu konungs menn hingat brátt, en hann Hallfreðr er svá manna, at ek skil sízt, hvat manna at er, at frásögn manna, ok horfinheilla er mér, hvat sem eptir kemr."^1     1Í Þorsteins þ. uxafóts (FMS. III 125-26) segir frá jötninum Járnskildi, sem óttast Þorstein einan manna, enda verður Þorsteinn honum að bana. Svipað segir af Brúsa jötni í Orms þ. Stórólfssonar (Fms. III 222-23), og víðar kemur þvílíkt atvik fyrir í ýkjusögum.
CSI I.   6.
238-9. Thorleif said, "That man is always appearing to me in dreams, though that is nothing remarkable. But there will be men coming here from the king soon, and this Hallfred is the kind of man that I can't fathom out at all from the rumours. Well, luck has left me, whatever happens next."

ÍF VIII.   6.       Kálfr varð hryggr við. Hallfreðr mælti: “Nú sýnir þú enn greyskapinn.”
CSI I.   6.
239. Hallfred said, “Once more you’re showing your cur’s spirit.”

??ÍF VIII.   6. 166. Jósteinn mælti: “Ger eigi þat; blöndum eigi giptu við ógiptu.”

ÍF VIII.   9.
CSI I.   9.
245. Kolfinna said, "Gris wouldn't make verses about you, and it would be more fitting for you not to be so hostile to him, for one never knows where a person might turn up."

ÍF VIII.   10. 192. Sá svarar: “Hræðisk þú nú grísinn, ok væri betra at hafa tekit fyrr gott ráð, þá er hann mælti vel til, en nú mun virt af óvinum þínum sem þú þorir eigi at berjask.”
CSI I.   10.
249. He answered, “Now you’re scared of the hog, and it would have been better to have accepted a fair settlement before, when he favoured it, but now your enemies will reckon that you daren’t fight.
Ed. note.  See also Bjarnar saga hítdœlakappa and Svarfdœla saga.

ÍF VIII.   10. Gríss svarar: “Þat er ekki á þá leið; minna sóma hafða ek af Garðskonungi, ok þóttu mér þau mest tíðendi, er ek missta höfðingja míns; er heit lánardrottins ást, ok er gott, er ek skal eigi berjask við konungsgiptuna; vil ek enn, at Þorkell dœmi, sem ætlat var.”
CSI I.   10.
250. Gris answered, “It is not that way at all. I had less honour from the emperor of Byzantium, yet it struck me as the greatest news when I lost my sovereign. Love for a liege lord burns hot; and it is well that I will not be fighting against the king’s luck. I still want Thorkel to arbitrate, as was the plan.”
TPMA 6.   63.

FJ Proverb word 86. Page 79. einn – . . . þótt smátt sé opt und einum Hallfr 3, 27. ´Selv om en enkelt ofte kun har lidet at betyde´. Prosaformen var sikkert: opt er smátt und einum. Jfr 83, 1.

FJ Proverb word 67. Pages 74-5. deyja, dauði – . . . dauðr verðr hverr Hallfr. lausav. 28. þá mun hverr deyja er feigr er Reykd 31. ´Da vil enhver dø når hans dødstime kommer´. Jfr Aasen: “Han døyr som er feig (og liver som er seig)”.
TPMA 11.   327. HAL 128, 24 (and lausavísa)

Return to
Concordance