Þorsteins saga Síðu-Hallsssonar - Icelanders - Department of English

Proverbs and proverbial materials in Þorsteins saga Síðu-Hallssonar.

Editions used. Austfirðinga sögur. Þorsteins saga hvíta. Vápnfirðinga saga. Þorsteins þáttr stangarhöggs. Ölkofra þáttr. Hrafnkels saga Freysgoða. Droplaugarsona saga. Brandkrossa þáttr. Gunnars þáttr Þiðrandabana. Fljótsdœla saga. Þorsteins saga Síðu-Hallssonar. Draumr Þorsteins Síðu-Hallssonar. Þorsteins þáttr Austfirðings. Þorsteins þáttr sögufróða. Gull-Ásu-Þórðar þáttr. Ed. Jón Jóhannesson. Íslenzk fornrit XI. Reykjavík, 1950.
Others.
Translations used.
Others.

Editorial comment. The text contains about 5400 words.

ÍF XI.   1. 299.   Þorsteinn svarar: "Verit mundi þat hafa, at ek munda ekki leitat hafa víða, ef Þórhaddr væri jafnnær, en nú veit ek eigi at þessum málavöxtum, sem nú eru. Hefir hann ok flesta hluti til, bæði vit ok harðfengi. Er nú fæð með okkr."³ Svá er, sem mælt er, at ferr orð, er um munn líðr, ok koma þessi orð fyrir Þórhadd.    ³Þórhaddr er síðar talinn frændi Óræku Hólmsteinssonar (sjá 313. bls.). Má því vera, að hann sé sami maður og Þórhaddur skál Hafljótsson, sem nefndur er í Landn. Þeir Órækja voru að 5. ok 6. frá Þorgeiri Vestarssyni. Þórhaddur bjó á Rannveigarstöðum í Álftafirði (smbr. síðar), skammt frá Hofi, þar sem Þorsteinn Síðu-Hallson bjó. Eigi sést, af hverju fæð var með þeim.
CSI IV.   1. 447. "If Thorhadd and I were getting on, I should certainly not have looked any further than him," Thorstein declared. "But, with things as they are, I don't know what to do. He also has many essential qualities, including both wit and valour. But our relationship is cool just now." As the saying goes, 'words travel once they've left the mouth', and so Thorhadd got to hear these words.
FJ Proverb word 314. Page 177. orð (jfr dróttinn) – . . . (þegar) ferr orð af (er) um munn líðr Vápnf 15 (Austf. 43), Dropl * 38, Fms IV 279, ÞSíð 1 (Austf. 215), Sturl³ I 249, eller i poetisk form: orðin fara þegar munninn líðr Mhk 16. ‘Ordet (ordene) farer afsted (bliver bekendte) så snart de har forladt munden’. = GJ.
TPMA 13.   241. WORT/parole/word 9. Vergänglichkeit und Unwiderruflichkeit der Worte   Vgl. unten 612, 22.13.   9.3. Worte fliegen (fahren) davon (wie der Wind)   Nord. 168 En þat var, sem mælt er, at ferr orð er mun líðr Und es war, wie das Sprichwort sagt, dass das Wort (davon) fährt, wenn es den Mund verlässt SNORRI, ÓLÁFS SAGA HELGA 120 (→FMS IV, 279 [= JÓNSSON, ARKIV 314]). 169 En svá er satt, sem mælt er: "Ferr orð, er munn líðr" Und so ist es wahr, wie das Sprichwort sagt: "Das Wort fährt (davon), wenn es den Mund verlässt" VÁPNFIRÐINGA SAGA 7 S. 40 (= JÓNSSON, ARKIV 314. JÓNSSON 128). 170 Orðin fara þegar munninn líðr Die Worte fahren (davon), sobald eines den Mund verlässt MÁLSHÁTTAKVÆÐI 16, 10 (= JÓNSSON, ARKIV 314. JÓNSSON 128). 171 Svá er, sem mælt er, at ferr orð, er um munn líðr So ist es, wie das Sprichwort sagt, dass das Wort (davon) fährt, wenn es aus dem Munde geht ÞORSTEINS SAGA SÍÐU-HALLSSONAR 1 S. 299 (= JÓNSSON, ARKIV 314). 172 Þviat brat ferr orð, er um mvnn líðr Denn schnell fährt das Wort (davon), wenn es aus dem Munde geht STURLUNGA SAGA I, 249, 10 (= JÓNSSON, ARKIV 314). 173 Og kemur [off]t ad þui, sem mællt er, ad fer orð, er umm munn lijdur Und es kommt oft dazu, wie das Sprichwort sagt, dass das Wort (davon) fährt, wenn es aus dem Munde geht FLJÓTSDŒLA SAGA 38, 12.

ÍF XI. 3. 305. Þórhaddr kvað hann djarfan. "Heldr er sannara, at meiri svívirðing gerir þú Hauki, er þú gengr í sömu sæng hjá konu hans hvert sinn, er þú gistir þar, ok launar svá Hauki góðar gjafar." Þorsteinn svarar: "Vel lýgr sá, er með vitnum lýgr, ok vænti ek, at eigi fáir þú vitni til, at ek hafa né eina manns konu tekit."
CSI IV. 3. 451. Thorhadd said that that Thorstein was daring: "It's rather nearer the truth that you disgrace Hauk much more by getting into the same bed as his wife every time you spend the night there. That's how you repay Hauk for his fine gifts." Thorstein replied, "He's a good liar who can produce witnesses to support his lies, and I fully expect that you can't find any witnesses to suggest that I have taken any man's wife."

ÍF XI. 3. 307. Þorsteinn leyfði konum útgöngu. Nú gerðisk brátt svæla mikil í húsum, ok reykr tók at vaxa. Þá mælti Helgi: "Illr dauði þykki mér at brenna inni sem melrakkar, ok vil ek heldr út ganga til griða eða þola járn at öðrum kosti."
CSI IV. 3. 452. Thorstein gave the women leave to come out. Now a choking smoke quickly spread through the house, getting thicker all the time. Then Helgi¹said, "I think it is a bad death to be burned alive in one's house like foxes. I'd rather go outside to make peace, or else be hacked to death." ¹One of Thorhadd's sons.

ÍF XI.   3. 307-8. Einn aptan kom þar maðr til gistingar, sá er Grímkell hét. Hann var flökkunarmaðr ok hrópstunga mikil.³ Þórhaddr gerði sér tíðhjalat við hann, ok dvalðisk hann þar um hríð. Þórhaddr kaupir at honum, at han skal fara á vestanvert land ok bera þar upp ragmæli um Þorstein Hallson með því móti, at Þorsteinn væri kona ina níundu hverja nótt ok ætti þá viðskipti við karlmenn.¹ Ok yfir þessa flugu gein Grímkell² ok fór yfir landit vestr ok hrópaði Þorstein, ok fór síðan svá vestan yfir ragmælit.      ³hrópstunga: lastmáll maður, rógberi.   ¹Þetta minnir á brigzl Skarphéðins við Flosa á alþingi fyrir brennuna (sjá Njáls s.). – ragmæli (leiðrétt, rógmæli bæði hdr. hér): brigzl um ergi.   ²fluga: (hér) agn; smbr. flugumaðr.
CSI IV.   3. 453. One evening, a man call Grimkel came to stay. He was a wandering beggar, and had a very foul mouth. Thorhadd talked to him a lot, and he stayed there for a while. Thorhadd made a bargain with him, that he should go into the west country and slander Thorstein Hallsson, saying that he was a woman every ninth night, and had sex with men then. Grimkel swallowed this bait, and went to the west country and slandered Thorstein, and thus this rumour spread over the whole country from the west.
Ed. note: See Brennu-Njáls saga, ÍF XII.   42. 112. "En ef Hallgerðr kemr annarri flugu í munn þér þá verðr þat þinn bani." and 44. 113. "Ok skyldir þú nú eigi annari flugu láta koma í munn þér." And see also Brennu-Njáls saga, ÍF XII.   102. 263-4. Vísa 8. Úlfr Uggason kvað aðra vísu í móti: “Tekka ek, sunds þótt sendi/sannreynir boð, tanna/hvarfs við hleypiskarfi,/Hárbarðs véa fjarðar;/ erat ráfáka rœkis,/röng eru mál á gangi, sé ek við mínu meini,/mínligt flugu at gína.” “Ok ætla ek ekki,” segir hann, “at vera ginningarfífl hans, en gæti hann, at honum vefisk eigi tungan um höfuð.”¹     ¹? : verði honum að bana (tunga er höfuðs bani, Hávam.).   See also Eyrbyggja saga, ÍF IV.   32. 88. En með því at Spá-Gils var ómegðarmaðr ok mjök féþurfi, þá tók hann við flugu þessi . . .    See also Harðar saga ok Holmverja, ÍF XIII.   9. 24. Þau urðu nú þegar á burt at fara með meyna. Þau fóru um Grímsnes ok um Laugardal ok lögðu nú órækt á barnit, því at þau þóttist eigi vita, at þau mundi því nökkurn tíma af hendi koma. Þeim varð nú illt til gistingarstaða. Þóttist Sigmundr nú yfir flugu ginit hafa, er hann tók við meynni af Torfa.   See also ÍM 90. FLUGA Sjaldan er fluga í feigs mat, nema dauð dálpi. K dálpa: bærast.

ÍF XI.   3. 308. Þorsteinn svaraði: "Klækisefni eru í höfð.⁴ Er ok líkara, at illan enda eigi, ok alls fjándskapar varði mik annars af Þórhaddi ok sonum hans heldr en þessa."      ⁴klækisefni (svo 142, Ill efni 435): svívirðileg aðferð.
CSI IV.   3. 453. "This is certainly a bad business," Thorstein replied. "It is also likely that it will end in a bad way. I expected all kinds of trouble from Thorhadd, but not this."
FJ Proverb word 198. Page 100. illr (jfr kátr) – opt hlýtr (hlýzk) ilt af illum Isls II 151, Dropl* 641) el. ilt mun af illum hljóta Grett 82 (Boer 131) ‘Ofte opnår man ondt af den slette’. 1) Hermed menes Fljótsdæla hin meiri 1883.
TPMA 10.   138. SCHLECHT/mauvais/bad 1.Das Schlechte (Das Übel, das Böse) 1.2.Schlechtes trägt die Tendenz zu Schlechterem in sich 1.2.1. Ein Übel bringt weitere mit sich Nord. 22 Opt hlýtr illt af illum Oft gibt es Böses aus Bösem HŒNSA ÞÓRIS SAGA 8 S. 23. 23 En illt mun af illum hljóta Aus dem Bösen erwächst wohl oft Böses GRETTIS SAGA 34, 5 (= JÓNSSON, ARKIV 198). 24 Þuiat þad er fornnt mal, ad opt hlijst illt af illum Denn das ist eine alte Redensart, dass aus Bösem wohl oft Böses erwächst FLJÓTSDŒLA SAGA 64, 25 (= JÓNSSON, ARKIV 198).
Ed. note. See Boer, p. 202, and also the note to the line after this one in Grettla.   NJALA Ed. note.

ÍF XI.   4. 311-12. Þórhaddr mælti: "Sá var draumr minn in átti, at mér þótti tungan svá löng í mér, at ek þóttumk krœkja henni aptr í hnakkann ok fram í munninn öðrum megin." Steinn svarar: "Þat er auðsætt, at þér mun tungan um höfuð vefjask í helzta lagi."¹    ¹Sjá 242., bls. 3. nmgr.
CSI IV.   4. 455. "My eighth dream was like this," Thorhadd said. "My tongue seemed to be so long that I appeared to hook it round my neck and back into my mouth from the other side." Stein answered, "It is clear that your tongue will soon wrap itself round your head."
TPMA 13.   444. ZUNGE/langue/tongue 13. Redensarten und Vergleiche 13.11. Vereinzelt Nord. 393 En gæti hann, at honum vefiz eigi tungan um höfuð Er möge sich hüten, dass sich ihm die Zunge nicht um das Haupt wickelt²⁷ NJÁLS SAGA 102, 10.     ²⁷D.h. sich hüten, dass man sich nicht um Kopf and Kragen rede, vgl. BAETKE 667 s.v. tunga.
Ed. note. See Brennu-Njáls saga, ÍF XII.   102. 263-4. “Ok ætla ek ekki,” segir hann, “at vera ginningarfífl [see c. 138, 27] hans, en gæti hann, at honum vefisk eigi tungan um höfuð.”¹     ¹?: verði honum að bana (tunga er höfuðs bani, Hávam.).

ÍF XI.   4. 312.  Steinn mælti: "Þar er þú vart á fjalli því, er Gerpir heitir, þat sýnisk í því, at ráð þitt var gerpiligt,³ þá er þú fórt með goðorð Þorsteins ok veittir mörgum bæði í fjártillögum ok málafylgjum, en nú gefr þér glámsýni,⁴er þú hefir illt ráð upp tekit ok þú sér eigi satt um þat, er hjá þér er, en þat sér þú glöggt, er fjarri þér er."     ³gerpiligr: garplegur, (hér) vænlegur. ⁴Sjá um glámsýni Ísl. fornr. VII, 123 nm.
CSI IV.   4. 455. "When you were on the mountain called Gerpir," Stein explained, "that indicates that things were looking good for you when you controlled Thorstein's godord, and helped many people out, both in financial and legal matters. But now, since you are following a bad plan and do not see the truth of what is near to you, you are deluded – though you can see what is far away from you clearly."
FJ Proverb word 321. Page 178. ráð – . . . ill (illa) eru (gefask) ill ráð (ills ráðs leifar) Hkr III 241, Isls II 100, Vatnsd. 6, Nj 52, 199. ‘Slette er (visar sig i resultatet) slette planer’. Varianten ills ráðs leifar siger ikke andet end ill ráð (leifar egl. = følger).
Saxo (Kallstenius) 19. Feghet – mod, kraft. 8. Augurium timidi, prauique assueta uoluntas/Nunquam se digno continuere loco, s. 133²⁵. Ræd mand spaar altid ont, Vedel s. 88¹⁹, lika Syv I s. 137. Illr á jafnan ílls von, GJ. Jfr JR n:r 182.
TPMA 9.   187. RAT/conseil/advice 3. Schlechter Rat 3.2. Schlechter Rat ist schädlich Nord. 85.86 Ill eru ill ráð Schlimm sind schlechte Ratschläge SNORRI, HEIMSKRINGLA 521, 36 (Uphaf Magnús konungs berfætts). MORKINSKINNA 135, 19. 87 Sem mælt er, at illa gefaz ill ráð Wie es im Sprichwort heisst, dass böser Rat schlimm ausgeht VATNSDŒLA SAGA 3, 11. 88 Illa gefaz ills ráðs leifar Schlimm gehen die Folgen bösen Rates aus NJÁLS SAGA 12, 13. 89 Því at illa gefaz ill ráð Denn schlimm geht böser Rat aus EBD. 45, 22.
Ed. note.   See below, 45. 117., 115. 288., 122. 309. See Ch. 15, Thorarin to Glumr: “kvað illa gefast mundu ef hann væri þar.” spoken with reference to Þjóstólfr. See also TPMA 10. 155., 10. 138., and 10. 171.
Ed. note. Proverbial reference.

ÍF XI. 5. 315. Þá mælti Kolr: "Underligt þykki mér, bróðir, at þú mátt hlæja, slíkt orðtak sem Þórhaddr hefir mælt við þik, ok muntu aldri hefna vilja, ok beint er þér farit sem ólmum dýrum, er smádýrum verða at skaða, ok ferr slokr þeira víða ok fýkr fyrir vindi, ok mun ek hefna verða."² ²ólmt dýr: villidýr. – slokr (tilgáta Konráðs Gíslasonar, sk . . . 435, slokr 142): slefa, froða (úr munni dýra).
CSI IV. 5. 457. Then Kol said, "I think it's strange that you can laugh, brother, since Thorhadd said such terrible things to you. You never want to take revenge, and yet you behave just like savage animals do when they harm smaller animals, their saliva spreading all over the place, like snowflakes in the wind. I must take vengeance, for you."

Return to
Concordance